Στη σημερινή μας παρουσίαση στα πλαίσια της δράσης: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ», θα σας παρουσιάσουμε τη λογοτέχνιδα Νάνσυ Δανέλη, η οποία συμμετέχει στην «Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών» και απάντησε στις ερωτήσεις του Δημοσιογράφου, Λογοτέχνη και Εκδότη του Περιοδικού Κέφαλος, κ. Πλούταρχου Πάστρα, για το λογοτεχνικό του έργο, τα βιβλία και τη λογοτεχνία.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΝΑΝΣΥ ΔΑΝΕΛΗ
1. Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για τη λογοτεχνία, ποιος θα ήταν αυτός;
Λογο-τεχνία, όπως φανερώνει από μόνη της η λέξη, είναι η τέχνη του λόγου, ο έντεχνος λόγος, πιο απλά είναι να βρεις τις λέξεις να το πεις, είναι το πώς θα το πεις. Πιστεύω πως από μόνο του αυτό που έχεις να πεις, το μήνυμα, όσο υψηλό κι αν είναι, δεν αρκεί. Το πώς θα το πεις είναι που αναγάγει το λόγο σε τέχνη.
2. Τι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία στο σύγχρονο άνθρωπο;
Διαχρονική είναι η προσφορά της λογοτεχνίας στον άνθρωπο. Από την εποχή που ο άνθρωπος επινόησε μύ-θους, για να μυ-ηθεί στην αλήθεια μέσα από συμβολικές ιστορίες και από την εποχή των ομηρικών επών μέχρι σήμερα ο άνθρωπος κατέφευγε στη λογοτεχνία. Στη σημερινή εποχή, που είναι, πιστεύω, και η πιο σύνθετη στην ιστορία της ανθρωπότητας, την έχουμε ίσως περισσότερο ανάγκη τη λογοτεχνία. ‘’Ουκ επ΄άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος’’, γιατί έχει μέσα του ένα παιδί που θέλει να μαγευτεί με το παραμύθι κι έχει μια ψυχή που αναζητάει την αλήθεια. Και πού αλλού θα την βρει να βαδίζει χέρι-χέρι με την ομορφιά; ‘’΄Όπου κι αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί’’, δεν είχε παραδεχτεί κι ο Φρόυντ; Είναι πολύ πεζή η ζωή δίχως τη μαγεία της τέχνης. Ή αλλιώς, όπως είπε ο Πεσσόα, ‘’η λογοτεχνία είναι η απόδειξη πως η ζωή δεν είναι αρκετή’’.
3. Η ποίηση στις ημέρες μας δεν έχει τη θέση που κατείχε παλαιότερα. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό και πως θεωρείτε ότι θα είναι το μέλλον της;
Η ποίηση πιστεύω πως είναι η ύψιστη των τεχνών, ‘’εν αρχή ην ο Λόγος’’. Δεν είναι προσιτή σε όλους. Ειδικά στη σύνθετη εποχή που ζούμε και η ποίηση την απεικονίζει, συχνά γίνεται σύνθετη και δυσνόητη και μπορεί να απομακρύνει τον αμύητο. Αλλά η ποίηση δεν είναι εγκεφαλικό κατασκεύασμα, για να προσπαθήσει να την καταλάβει κανείς. Ο αναγνώστης χρειάζεται ν΄αφεθεί, να της παραδοθεί, για να την νιώσει. ν΄αφεθεί στο ρυθμό της και στην ομορφιά της, να τον διαπεράσει το ρίγος της, να τον ποτίσει μέχρι το μεδούλι. Αλλά για να φτάσει σ΄ αυτό το σημείο, χρειάζεται προηγουμένως να έχει ζήσει έστω μια φορά αυτή την εμπειρία του ρίγους, ώστε να την αναζητήσει ξανά και να την ιεραρχήσει ως χρόνο ουσιαστικό και όχι ως πολυτέλεια που δεν την έχει μέσα στον αγώνα της επιβίωσης. Ίσως αν διδασκόταν με άλλο τρόπο στα σχολεία, όχι με αναλύσεις φιλολογικές, αλλά με συμμετοχικές αναγνώσεις, να ήταν και περισσότεροι οι αναγνώστες της. Γιατί η ποίηση όπως και ο έρωτας θέλουν δύο πρόσωπα. Τον ποιητή και τον αναγνώστη. Για να δημιουργηθεί κάθε φορά μια σχέση μοναδική. Όσο για το μέλλον της δεν ξέρω πώς θα διαμορφωθεί, αλλά είμαι βέβαιη ότι η ποίηση θα υπάρχει μέχρις ότου και αν ποτέ η ανθρωπότητα φτιάξει την ιδανική της πολιτεία. Μόνο τότε δεν θα την έχει ανάγκη.
4. Και τώρα μία δύσκολη ερώτηση. Τι σημαίνει για σας ποίηση;
Ποίηση είναι ‘’ζωγραφία λαλούσα’’, όπως είχε πει ο Σιμωνίδης ο Κείος, ποίηση είναι ‘’η ρυθμική δημιουργία της ομορφιάς’’, όπως είχε πει ο Πόε, βιβλίο ολόκληρο θα μπορούσα να γράψω, προσπαθώντας να ορίσω την ποίηση, αλλά η ποίηση δεν ορίζεται γιατί δεν έχει όρια, τα υπερβαίνει, είναι υπέρβαση. Ή για μένα είναι η συνάντηση και ένωση της γραφής με το φως, άρα τρόπος μοναδικός να ιεροποιώ τη ζωή, να τη νιώθω με συνειδητότητα, στην ομορφιά της και στην αλήθεια της.
5. Πότε ξεκινήσατε ν’ ασχολείστε με την τέχνη του λόγου και ποιος ήταν ο λόγος που σας παρότρυνε;
Στην έκτη δημοτικού είχαμε ένα δάσκαλο που αγαπούσε τις τέχνες. Μια μέρα μας παρότρυνε να μετατρέψουμε ένα διήγημα σε ποίημα. Μου άρεσε η ιδέα, το είδα σαν παιχνίδι. Όταν ο δάσκαλος απήγγειλε το ποίημά μου στην τάξη και με χειροκρότησε, ήξερα πια μέσα μου ότι θα συνεχίσω να γράφω. Και έτσι έγινε.
6. Γιατί γράφετε;
Τι ν΄απαντήσω σ΄αυτό; Είναι σαν να με ρωτάτε ‘’γιατί αναπνέετε’’. Αναπνέω για να ζω. Γράφω, γιατί μέσα απ΄ τη γραφή ελευθερώνεται η ανάσα μου.
7. Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής σας;
Πηγή της έμπνευσής μου μπορεί να είναι το κάθε τι, η φύση, ο άνθρωπος, ο χρόνος, ο έρωτας, η αναζήτηση της αλήθειας, η ζωή κι ο θάνατος.
8. Με ποιο λογοτεχνικό είδος ασχολείστε περισσότερο;
Ξεκίνησα με ποίηση, όπως σας είπα. Αλλά πάντα ήθελα να γράψω και μυθιστόρημα. Και το έκανα. Ενίοτε γράφω και διηγήματα και στίχους. Κάποιοι φίλοι ποιητές μου είπαν να συνεχίσω με ποίηση, γιατί είμαι ποιήτρια, κάποιοι πεζογράφοι μου είπαν να συνεχίσω με μυθιστόρημα ή διήγημα, γιατί είμαι πεζογράφος, δεν ξέρω σε τι είμαι καλύτερη και ποια θα είναι η πορεία μου, άλλωστε, όπως όλοι μας, δεν ξέρω καν αν θα υπάρξει πορεία, το μόνο που ξέρω είναι ότι αν έπρεπε να διαλέξω μεταξύ δύο ναών, δίχως δεύτερη σκέψη, θα έμπαινα στο ναό της ποίησης.
9. Μιλήστε μας για το λογοτεχνικό σας έργο.
Παρ΄ότι έγραφα από παιδί, άργησα πολύ να εκδώσω το πρώτο μου βιβλίο. Διάβαζα πολύ, θαύμαζα τόσο τους μεγάλους συγγραφείς, συχνά ένιωθα τέτοιο δέος που ντρεπόμουν, δεν τολμούσα να εκτεθώ. Ίσως να μην το είχα κάνει ποτέ, αν δεν με παρότρυναν κάποιοι φίλοι, που είχαν διαβάσει τα γραπτά μου. Την παραμονή της έκδοσης του πρώτου μου βιβλίου δεν μπορούσα να κοιμηθώ από την αγωνία και το πρωί πήγα στον εκδότη και του ζήτησα να μην προχωρήσει στην έκδοση. Τώρα είναι στο τυπογραφείο, μου απάντησε εκείνος γελώντας. Αν ως λογοτεχνικό έργο ορίζεται μόνο αυτό που έχει εκδοθεί, έχω εκδώσει μια ποιητική συλλογή με τον τίτλο ΠΟΡΦΥΡΟ ΦΩΣ και στη συνέχεια ένα μυθιστόρημα με τίτλο ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ, στις εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ. Αλλά στα συρτάρια μου έχω ακόμα ανέκδοτο ένα μυθιστόρημα, που είχε πάρει στον πανελλήνιο διαγωνισμό της Π.Ε.Λ. του 2006 το δεύτερο βραβείο με τον τίτλο ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΚΛΕΙΔΙ και το οποίο διορθώνω κάθε τόσο και αν το εκδώσω κάποια στιγμή, θα του δώσω τον τίτλο ΕΝΑ ΚΛΕΙΔΙ ΓΥΡΙΖΕΙ, του ταιριάζει απόλυτα κι είναι παρμένο από το σχετικό ποίημα του Ελύτη. Επίσης, στα συρτάρια μου έχω ποιήματα, που θα μπορούσα μ΄αυτά να εκδώσω τουλάχιστον τρεις ποιητικές συλλογές, λίγα διηγήματα και στίχους για τραγούδια.
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ είναι ένα μυθιστόρημα που βασίζεται στο μύθο της Δανάης και του γιου της Περσέα. Στο μύθο είναι πρωταγωνιστής ο Περσέας, στο μυθιστόρημά μου βασική ηρωίδα είναι η Δανάη, αλλά μια Δανάη σημερινή. Πώς θα ζούσε η μυθική Δανάη, αν είχε γεννηθεί στις μέρες μας; Γύρω απ΄αυτό το ερώτημα πλάθεται η ιστορία μου. Όπως γράφω στην προμετωπίδα ‘’Η Δανάη είναι η γυναίκα που κάνει ένα μεγάλο ταξίδι στον χρόνο και στα βάθη του εαυτού. Βγαίνοντας από έναν πανάρχαιο μύθο ξαναζεί στο σήμερα, αναζητώντας τη λύτρωση στη σύνθετη εποχή μας’’.
Υπάρχουν τα best seller που βασίζονται σε συνταγές επιτυχίας, με σεξ, χρήμα, ίντριγκες, συνωμοσιολογίες, βία για τη βία, δίχως κάποιο ουσιαστικό μήνυμα. Το μυστικό τους είναι ότι απευθύνονται στο σκοτεινό κόσμο του ασυνειδήτου μας και ανεβάζουν την αδρεναλίνη. Αυτά τα best seller εμένα συνειδητά δεν με αφορούν. Δεν λέω πως δεν θα ήμουν ευτυχής αν έγραφα ένα best seller, μόνο που θα ήθελα να συμβεί επειδή θα είναι καλογραμμένο, επειδή θα υπηρετεί την αλήθεια και την ομορφιά κι όχι επειδή θα βασίζεται σε συνταγές επιτυχίας.
Μετά απ΄όλ΄αυτά που σας είπα, νομίζετε ότι είναι εύκολο να ξεχωρίσω; Θα αναφέρω αυτά που άφησαν το πιο ανεξίτηλο αποτύπωμα μέσα μου. Το έγκλημα και τιμωρία του Ντοστογιέφσκι, ο Ζορμπάς του Καζαντζάκη, ο Σιντάρτα του Έσσε, τα ποιήματα του Ελύτη και του Λειβαδίτη…
10. Πείτε μας λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο που έχει τίτλο: «ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ».
11. Ποια είναι η αγαπημένη σας ώρα μέσα στην ημέρα που κάθεστε και γράφετε;
Αγαπημένη μου είναι κάθε ήσυχη ώρα. Κάθε ώρα που οι υποχρεώσεις μου μπορούν να παραμεριστούν.
12. Πως είναι η ζωή ενός λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης;
Δύσκολη, όπως όλων των άλλων ανθρώπων. Στη χώρα μας λίγοι είναι οι συγγραφείς που ζουν από τα βιβλία τους, έτσι στον αγώνα της γραφής προστίθεται και ο αγώνας της επιβίωσης. Συχνά γίνεται αφόρητη, γιατί ο λογοτέχνης εισπνέει όλη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, νιώθει τον πόνο γύρω του, όπως γράφω σ΄ ένα ποίημά μου ‘’σ΄αγέλαστους καθρέφτες καθρεφτίζεται’’. Ευτυχώς όμως η γραφή μετουσιώνει τον πόνο σε δημιουργία, του ξαναδίνει ανάσα.
13. Πως θα χαρακτηρίζατε τη λογοτεχνική παραγωγή σήμερα;
Παρά την κρίση μεγάλη. Και αυτό για μένα είναι θετικό. Δεν ανήκω σ΄αυτούς που καταδικάζουν το γεγονός ότι κάθε τόσο ξεφυτρώνουν καινούργιοι συγγραφείς και δήθεν φταίνε οι εκδότες που με ευκολία εκδίδουν τα έργα τους. Ζούμε σε μια χώρα με φως, το ωραιότερο φως του πλανήτη, το φως είναι που γεννάει ποιητές. Είναι το κεφάλαιό μας αυτό, όχι μόνο στον τουρισμό, αλλά και στον πολιτισμό πρέπει να επενδύσουμε. Και ας μη γινόμαστε μίζεροι, περιχαρακωμένοι μέσα στα κυκλώματά μας, έχει χώρο η γη για όλους, καλό είναι να βγαίνουν στο φως όσοι δηλώνουν συγγραφείς. Άλλωστε, το μεγάλο ξεκαθάρισμα θα το κάνει ο χρόνος.
14. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός Best Seller;
Υπάρχουν τα best seller που βασίζονται σε συνταγές επιτυχίας, με σεξ, χρήμα, ίντριγκες, συνωμοσιολογίες, βία για τη βία, δίχως κάποιο ουσιαστικό μήνυμα. Το μυστικό τους είναι ότι απευθύνονται στο σκοτεινό κόσμο του ασυνειδήτου μας και ανεβάζουν την αδρεναλίνη. Αυτά τα best seller εμένα συνειδητά δεν με αφορούν. Δεν λέω πως δεν θα ήμουν ευτυχής αν έγραφα ένα best seller, μόνο που θα ήθελα να συμβεί επειδή θα είναι καλογραμμένο, επειδή θα υπηρετεί την αλήθεια και την ομορφιά κι όχι επειδή θα βασίζεται σε συνταγές επιτυχίας.
15. Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε;
Το έντυπο, δίχως δεύτερη σκέψη. Με κουράζει να διαβάζω μεγάλα κείμενα στην οθόνη κι άλλωστε έτσι έμαθα από παιδί. Να το διαλέγω στο βιβλιοπωλείο, να το ξεφυλλίζω, να το μυρίζω, να το διαβάζω, να το υπογραμμίζω, να το ακουμπάω στο κομοδίνο μου, να με συντροφεύει τα βράδια, να του ρίχνω ματιές όταν πια το έχω αποθέσει στο ράφι της βιβλιοθήκης. Αδυνατώ να πιστέψω ότι κάποτε ίσως δεν θα υπάρχει τυπωμένο βιβλίο.
16. Ποια συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;
Παρ΄ότι νέα στην ηλικία δεν είμαι, νέα θεωρούμαι ακόμα στο χώρο της λογοτεχνίας κι εγώ. Οπότε τι συμβουλές να δώσω; Το μόνο που θα μπορούσα να πω είναι οι συμβουλές που θα έδινα πρώτα σ΄εμένα την ίδια, να μη βιάζεται, να κοιτάζει ξανά και ξανά τα κείμενά του, πριν προχωρήσει στην έκδοση, να μην φοβάται να σβήνει, να προσπαθεί να αποστασιοποιείται όταν διορθώνει και να φοβάται την ευκολία. Κι αν το έργο του δεν βγει τέλειο, δεν πειράζει. Γιατί ένα έργο, ακόμα κι ένα αριστούργημα, τέλειο δεν θα είναι ποτέ.
17. Τώρα ας περάσουμε στην πλευρά του αναγνώστη. Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;
Από πεζογραφία το προτελευταίο ήταν το Ρουθ της Μέριλιν Ρόμπινσον και μου άρεσε πολύ η γλώσσα του. Τώρα έχω αρχίσει το Κονφιτεόρ του Καμπρέ, αλλά ακόμα δεν έχω άποψη γι΄αυτό και παρ΄ότι έχει τόσο υμνηθεί, δεν είναι από αυτά που με έχουν μαγέψει απ΄την αρχή. Από ποίηση διαβάζω με λίγο ανορθόδοξο τρόπο, ανακατεμένα, παλιούς και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, για πρώτη φορά κάποιους, ξανά και ξανά τους αγαπημένους. Αυτή τη στιγμή ασχολούμαι με τους σύγχρονους πιο πολύ, διαβάζω τον Ηλία Κεφάλα, τον Τόλη Νικηφόρου, τον Χάρη Μελιτά, την Κούλα Αδαλόγλου, τη Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, τη Χλόη Κουτσουμπέλη, την Ασημίνα Ξηρογιάννη, την Χριστίνα Κόλλια, την Ελένη Στεφανοπούλου, την Ελένη Ηλιοπούλου-Ζαχαροπούλου…
18. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Πολλοί. Φοβάμαι ότι είναι δύσκολο να τους απαριθμήσω. Θα αναφέρω μόνο κάποιους που μου έρχονται αυτή τη στιγμή στο νου. Από Έλληνες πεζογράφους Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης, Καραγάτσης, Σωτήρης Δημητρίου, Μέλπω Αξιώτη, Διδώ Σωτηρίου, Κουμανταρέας, Ταχτσής, Τσίρκας.
Από ξένους Ντοστογιέφσκι, Κάφκα, Γκυ Ντε Μωπασάν, Χέμινγκγουέι, Ντίκενς, Τζόις, Κούντερα, Έσσε, Πεσσόα, Βιρτζίνια Γουλφ, Χάρπερ Λη, Μέριλιν Ρόμπινσον…
Από Έλληνες ποιητές Σολωμός, Ελύτης, Καβάφης, Σεφέρης, Ρίτσος, Λειβαδίτης, Καρούζος, Βάρναλης, Γκάτσος, Χιόνης, Κατσαρός, Γκανάς, Πορφύρης, Μάτση Χατζηλαζάρου, Πολυδούρη, η Αγγελάκη-Ρουκ.
Από ξένους ποιητές Λόρκα, Έλιοτ, Ρίλκε, Ταγκόρ, Τρανστρέμερ, Αχμάτοβα, Έμιλυ Ντίκινσον, Μάγια Αγγέλου…Είπα πολλούς και ξέχασα πολύ περισσότερους.
Από ξένους Ντοστογιέφσκι, Κάφκα, Γκυ Ντε Μωπασάν, Χέμινγκγουέι, Ντίκενς, Τζόις, Κούντερα, Έσσε, Πεσσόα, Βιρτζίνια Γουλφ, Χάρπερ Λη, Μέριλιν Ρόμπινσον…
Από Έλληνες ποιητές Σολωμός, Ελύτης, Καβάφης, Σεφέρης, Ρίτσος, Λειβαδίτης, Καρούζος, Βάρναλης, Γκάτσος, Χιόνης, Κατσαρός, Γκανάς, Πορφύρης, Μάτση Χατζηλαζάρου, Πολυδούρη, η Αγγελάκη-Ρουκ.
Από ξένους ποιητές Λόρκα, Έλιοτ, Ρίλκε, Ταγκόρ, Τρανστρέμερ, Αχμάτοβα, Έμιλυ Ντίκινσον, Μάγια Αγγέλου…Είπα πολλούς και ξέχασα πολύ περισσότερους.
19. Ποια είναι τ’ αγαπημένα σας βιβλία;
Μετά απ΄όλ΄αυτά που σας είπα, νομίζετε ότι είναι εύκολο να ξεχωρίσω; Θα αναφέρω αυτά που άφησαν το πιο ανεξίτηλο αποτύπωμα μέσα μου. Το έγκλημα και τιμωρία του Ντοστογιέφσκι, ο Ζορμπάς του Καζαντζάκη, ο Σιντάρτα του Έσσε, τα ποιήματα του Ελύτη και του Λειβαδίτη…
20. Τελευταία ερώτηση. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια στο χώρο της λογοτεχνίας;
Να εκδώσω ό,τι έχω γράψει μέχρι τώρα, ποιήματα και στίχους κι εκείνο το πρώτο μυθιστόρημά μου που είχε βραβευθεί, να γράψω κι άλλα καλύτερα, να βελτιώνομαι δηλ. διαβάζοντας, γράφοντας, σβήνοντας και ξαναγράφοντας.
* * *
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΝΑΝΣΥΣ ΔΑΝΕΛΗ
Η Νάνσυ Δανέλη γεννήθηκε στην Αθήνα. Τελείωσε τη Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή με τίτλο ΠΟΡΦΥΡΟ ΦΩΣ, Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2008 και το μυθιστόρημα ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ, Εκδόσεις Γαβριηλίδης,2014. Ποιήματα, διηγήματα και στίχοι της έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά. Επίσης, ποιήματά της μεταφράστηκαν στα αλβανικά και δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα NATIONAL από τον Αλβανό ποιητή Dashamir Malo.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Περιμένουμε τις απόψεις σας!